Όσοι από εμάς έχουν νοιώσει την δύναμη που έχει μια συνήθεια κατά την εκδήλωση της, θα μπορέσουν να καταλάβουν πόσο δύσκολο είναι να κόψει κάποιος την συνήθεια των ναρκωτικών. Η σωματική εξάρτηση είναι κάτι που θεραπεύεται σε πολλά κέντρα αποτοξίνωσης, αλλά η ψυχολογική εξάρτηση είναι ένα πρόβλημα που πολύ λίγα άτομα έχουν καταφέρει να ξεπεράσουν. Σε αυτό το άρθρο θα προτείνουμε συγκεκριμένους τρόπους ψυχολογικής απεξάρτησης, βασισμένους σε μεθόδους απελευθέρωσης από μια ψυχολογική συνήθεια.
Ένα ψυχολογικό ελάττωμα ή ψυχολογική συνήθεια είναι μια εσωτερική κατάσταση η οποία βγαίνει με δύναμη στον ψυχισμό μας όταν βρεθεί το κατάλληλο ερέθισμα.
Σε πολλά άτομα, όταν αυτά νοιώσουν αμηχανία, αμέσως δημιουργείται η έντονη ανάγκη να καπνίσουν, σε άλλα όταν δουν ένα γλυκό (έστω κι αν έχουν φάει) δημιουργείται η ανάγκη να το φάνε, σε άλλα πάλι εκδηλώνεται η τάση να φωνάξουν, αν τα θίξουν ή να εκδικηθούν αν τα πικράνουν.
Στην περίπτωση ενός χρήστη ναρκωτικών ουσιών, όταν αυτός βρεθεί στα στέκια με τις παρέες του, ή όταν βρεθεί σε δύσκολες ψυχολογικές καταστάσεις του δημιουργείται εσωτερικά έντονη η ανάγκη να επαναλάβει την χρήση. Και αυτή η ανάγκη είναι κάτι που θα ξαναεκδηλωθεί κάτω από δύσκολες συνθήκες όσες φορές κι αν κόψει τα ναρκωτικά. Έτσι πολλά άτομα κάνουν επανειλημμένη σωματική απεξάρτηση, υπόσχονται ότι θα τα κόψουν, αλλά μετά από κάποιο χρονικό διάστημα που μένουν «καθαρά» ξαναρχίζουν την χρήση. Μοιάζει, σε πιο βαριά μορφή βέβαια, με την αδυναμία πολλών ατόμων να κόψουν το τσιγάρο ενώ γνωρίζουν ότι τους βλάπτει ή τους δημιουργεί προβλήματα.
Αλλά τι είναι αυτό μέσα στον εαυτό μας που πάει ενάντια στην θέληση και στην απόφαση μας; Πώς γίνεται να μην μπορούμε να ελέγξουμε και να κυριαρχήσουμε τον εαυτό μας;
Μια ψυχολογική συνήθεια αποτελεί ένα μηχανοποιημένο μέρος του εαυτού μας. Αυτό το μηχανοποιημένο μέρος του εαυτού μας μπορεί να αντιλαμβάνεται την ζωή μοναδικά μέσα από την μηχανοποίηση στην οποία βρίσκεται. Έτσι, όταν εκδηλώνεται η συνήθεια της λαιμαργίας, κύριο ενδιαφέρον της στιγμής είναι να φάμε, όταν εκδηλώνεται το ελάττωμα του θυμού κύριο ενδιαφέρον είναι να θυμώσουμε και να φωνάξουμε χωρίς να μας ενδιαφέρουν οι επιπτώσεις. Αντίστοιχα όταν εκδηλώνεται η συνήθεια της χρήσης ναρκωτικών ουσιών κύριο ενδιαφέρον είναι να βρούμε τα ναρκωτικά (αναφέρομαι και στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει ισχυρή σωματική εξάρτηση) χωρίς να μας ενδιαφέρει το μέλλον και οι επιπτώσεις. Όταν αυτή η άποψη του εαυτού μας είναι πολύ ισχυρή, τότε μπορεί να μας κυριαρχεί όλη την μέρα ή σε ένα μεγάλο μέρος της και τότε ζούμε μόνο για να ικανοποιούμε την συνήθεια αυτή με όλες τις γνωστές εσωτερικές και εξωτερικές επιπτώσεις. Τι μπορούμε να κάνουμε για να ξεπεράσουμε αυτή την κατάσταση;
ΕΚΛΟΓΗ
Χρειάζεται να θελήσουμε να αλλάξουμε. Αυτό συμβαίνει αξιολογώντας την κατάσταση μας. Σε μια από τις καλύτερες στιγμές που μπορούμε να βρεθούμε, σίγουρα όσο το δυνατόν έξω από την επήρεια των ναρκωτικών, καθόμαστε να δούμε την ζωή μας. Προσπαθούμε να είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας και αφήνουμε να ξετυλιχτεί μπροστά μας η ζωή μας. Από την μία βλέπουμε τι μας έχει προκαλέσει και που μας έχει οδηγήσει η συνήθεια των ναρκωτικών. Τι ψυχολογικές καταστάσεις και τι γεγονότα ζήσαμε υπό την επήρεια των ναρκωτικών. Από την άλλη βλέπουμε όλα αυτά που θα μπορούσαμε να έχουμε πετύχει και να έχουμε ζήσει μέχρι τώρα (τις χαρές της ζωής, τις ομορφιές της φύσης κ.λπ.).
Διαλέγουμε: Αν θέλουμε να συνεχίσουμε με αυτή την συνήθεια, μπορούμε να ξαναπροβληματιστούμε κάποια άλλη στιγμή, ίσως αξιολογώντας καλύτερα την κατάσταση μας. Αν όμως ξεπηδήσει από μέσα μας η διάθεση και η ανάγκη να απελευθερωθούμε από το πρόβλημα, τότε ξεκινάμε το δρόμο μας.
ΑΥΤΟΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ
Για να μπορέσουμε να απελευθερωθούμε από κάτι εσωτερικό, χρειάζεται πρώτα να το γνωρίσουμε. Η γνωριμία του εσωτερικού μας γίνεται με την αυτοπαρατήρηση. Όταν αισθανόμαστε μια εσωτερική κατάσταση, ένα συναίσθημα ή κάποιες σκέψεις που μας οδηγούν να ξανακάνουμε χρήση, αντί να τις ικανοποιήσουμε ας τις παρατηρήσουμε στρέφοντας την προσοχή μας προς το εσωτερικό μας. Όλες οι σκέψεις μας, οι συγκινήσεις και οι εσωτερικές ωθήσεις ανήκουν σε αυτό που παρατηρούμε, ενώ η δυναμική προσοχή είναι αυτή που παρατηρεί.
Την αυτοπαρατήρηση ας έχουμε την τόλμη να την κάνουμε ακόμα και στις πιο δύσκολες συνθήκες γιατί έτσι θα συγκεντρώσουμε πολύτιμες πληροφορίες για το ελάττωμα. Μπορούμε να αυτοπαρατηρηθούμε όταν μας πλησιάζουν παλιοί φίλοι προτείνοντας μας να ξαναπάρουμε ναρκωτικά, όταν ξαναπερνάμε από τα παλιά στέκια, κλπ. Είναι σημαντικό να παρατηρούμε τι μας συμβαίνει εσωτερικά γιατί έτσι έχουμε το κουράγιο και την δύναμη να ελέγχουμε τον εαυτό μας.
ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ
Όταν συγκεντρώσουμε κάποια στοιχεία για τον τρόπο εκδήλωσης αυτής της συνήθειας, τότε πάμε στο σπίτι μας ή σε κάποιο ήρεμο και αγαπητό χώρο για να τα ταξινομήσουμε (σπίτι στο χωριό, κοντά στην φύση κλπ).
Έτσι κοιτάζουμε:
-Πώς εκδηλώνεται η συνήθεια, τις σκέψεις μας, τι αισθανόμαστε, τι κινήσεις κάνουμε κλπ, στις στιγμές εκδήλωσης της συνήθειας.
-Πότε εκδηλώνεται η συνήθεια: Με ποια αφορμή, από ποιο γεγονός, πρόσωπο, χώρο ή από ποια ψυχολογική κατάσταση που προηγείται κλπ.
Αφού βρούμε στοιχεία από τα αποτελέσματα της αυτοπαρατήρησης, τότε ψάχνουμε κι άλλα στοιχεία από το παρελθόν μας. Έτσι, γυρίζοντας την ζωή μας σαν ταινία προς τα πίσω ξαναθυμόμαστε γεγονότα, καταστάσεις, πράξεις ψάχνοντας περισσότερα στοιχεία για την εκδήλωση της συνήθειας. Αφού γυρίσουμε έτσι μέχρι εκεί που θυμόμαστε, προσπαθούμε να φτάσουμε στην πρώτη φορά που κάναμε χρήση για να μπορέσουμε να αναλύσουμε τις αίτιες.
-Ποιες άλλες ψυχολογικές καταστάσεις ήταν αυτές που μας οδήγησαν στην χρήση; Τι έγινε και φτάσαμε εκεί; Είχαμε κάποιο ψυχολογικό πρόβλημα, κάποια ερωτική απογοήτευση, κάναμε χρήση για πλάκα λόγω παρέας, κλπ.
Σε αυτό το σημείο θα δούμε ότι πριν από την πρώτη φορά ψυχολογικά δεν είχαμε αυτήν την συνήθεια που μας βασανίζει τώρα. Συνεχίζοντας πιο πίσω στην ζωή μπορούμε να ψάξουμε πότε δημιουργήθηκε η ιδέα ή η διάθεση να πάρουμε ναρκωτικά (κάποιο βιβλίο, ταινία, φίλος…). Με έκπληξη θα δούμε ότι πριν από εκείνη την στιγμή δεν υπήρχε ούτε καν η ιδέα ή η διάθεση και ότι όλο αυτό που τώρα σκεπτόμαστε κι αισθανόμαστε είναι κάτι που κάποτε δημιουργήθηκε και κάποτε επίσης μπορεί να διαλυθεί.
ΔΙΑΛΥΣΗ
Η αυτοπαρατήρηση και η κατανόηση έχουν πολύ καλά αποτελέσματα στο να καταλαβαίνουμε πότε και πώς εκδηλώνεται σε μας αυτή η κατάσταση και μέχρι ένα σημείο μπορούμε να έχουμε και έλεγχο. Αλλά σε μια δύσκολη στιγμή ή σε αντίξοες ψυχολογικές καταστάσεις η συνήθεια θα ξαναεκδηλωθεί. Αυτό συμβαίνει γιατί αυτό το μέρος του εαυτού μας συνεχίζει να υπάρχει έστω και βαθιά στο υποσυνείδητο, επειδή δεν έγινε κάποιος ριζικός μετασχηματισμός.
Μια τέτοια βαθιά απελευθέρωση και ριζική ψυχολογική αλλαγή είναι δυνατή μόνο με την διάλυση αυτής της ψυχολογικής κατάστασης. Φτάνοντας σε αυτό το σημείο είναι αναγκαίο να μιλήσουμε για κάποιες δυνάμεις ανώτερου τύπου. Όπως υπάρχει στον καθένα μας η κατώτερη πλευρά με την μορφή των συνηθειών-ελαττωμάτων και των ανεξέλεγκτων ψυχολογικών καταστάσεων, έτσι υπάρχουν δύο άλλες απόψεις πολύ σημαντικές:
Η πρώτη είναι η έννοια της συνείδησης, αυτό δηλαδή που είναι η αληθινή πραγματικότητα μέσα μας ,και που είναι αυτό που ποθεί την ψυχολογική ελευθερία. Η άλλη είναι η εσωτερική άποψη του ανώτερου μέρους του ΕΙΝΑΙ (υπερβατική άποψη) που μπορεί να μας βοηθήσει στον αγώνα για την απελευθέρωση διαλύοντας ριζικά τα ελαττώματα ψυχολογικού τύπου. Αυτό γίνεται ως εξής:
Αφού φτάσουμε στην κατανόηση της συνήθειας των ναρκωτικών, τότε προχωρούμε στην ψυχολογική της καταδίκη. Σε ένα ψυχολογικό δικαστήριο (το σκεφτόμαστε με την συνειδητή μας φαντασία) αναγγέλλουμε στο ελάττωμα μας (κατηγορούμενος) όλα τα προβλήματα και τους πόνους που μας έχει δημιουργήσει. στην συνέχεια επέρχεται η ψυχολογική καταδίκη και διάλυση που συμβολικά γίνεται βλέποντας το ελάττωμα να παίρνει φωτιά η οποία προέρχεται από το ανώτερο μέρος του ΕΙΝΑΙ μας. Στο τέλος καταστρέφεται, μένοντας ελεύθερο το κομματάκι της φυλακισμένης ουσίας – συνείδησης.
ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑ:
Είναι αναγκαίο για το άτομο να απομακρυνθεί από τον τόπο διαμονής, τα στέκια και τις παρέες του γιατί είναι πολύ εύκολο να ξαναπέσει στην παλιά συνήθεια. Μπορεί να πάει να μένει κοντά σε κάποιο συγγενή (αν έχει) σε άλλη πόλη ή σε κάποιο μέρος κοντά στην εξοχή και την φύση.
Επίσης δίνει δύναμη και κουράγιο στο άτομο το να ζωντανέψει τις πνευματικές και υπερβατικές του ανησυχίες διαβάζοντας πνευματικά βιβλία, κείμενα αρχαίων φιλοσόφων, ποιητών κ.λπ. Χρησιμεύει στο άτομο να ζει σε ένα όμορφο περιβάλλον ανακαλύπτοντας ξανά την χαρά στην ζωή του, κάνοντας βόλτες στην εξοχή, ζώντας την ομορφιά της φύσης κλπ. Αν το πρόβλημα που οδήγησε το άτομο στην χρήση των ναρκωτικών ουσιών είναι εξωτερικό, τότε ας προσπαθήσουν οι συγγενείς και οι φίλοι να το λύσουν για να βοηθήσουν την κατάσταση ή να προτείνουν μια άλλη προοπτική. Χρειάζεται συμπαράσταση, βοήθεια και κατανόηση από το περιβάλλον στην δύσκολη προσπάθεια που κάνει το άτομο.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Βλέποντας και αξιολογώντας ότι ακόμα και μια απλή συνήθεια, όπως το τσιγάρο, είναι δύσκολο να την κόψουμε, καταλαβαίνουμε ότι επίσης η απελευθέρωση από την συνήθεια των ναρκωτικών δεν γίνεται σε μια μέρα. Χρειάζεται υπομονή και επιμονή και στα τρία επίπεδα της προσπάθειας, δηλαδή αυτοπαρατήρηση, κατανόηση και διάλυση. Μην ξεχνάμε ότι η δικιά μας θέληση είναι ανώτερη από οποιαδήποτε ψυχολογική κατάσταση. Ακόμα ας μη καθησυχάσουμε με τις πρώτες επιτυχίες, αλλά να συνεχίσουμε την μέθοδο μέχρι την ριζική, βαθιά ψυχολογική απελευθέρωση.
Μιχάλης 